.Són tiểu.
Đây là trường hợp trong đó người bệnh không kiểm soát được sự hoạt động của bàng quang, khiến cho nước tiểu “tự ý” thoát ra trước khi họ tới nhà vệ sinh. Có người chỉ nhỏ vài giọt, người khác thì nhiều hơn, đôi khi ướt sũng cả đũng quần và tạo ra một cảnh tượng khá bối rối, ngượng ngùng.
Tiểu
són xảy ra ở mọi lứa tuổi, cả nam lẫn nữ. Người tuổi cao thường hay
tiểu són nhiều hơn nhưng đâykhông phải là do sự hóa già. Con nít cũng
bị tiểu són, đái dầm.
Phụ
nữ thường tiểu són nhiều hơn nam giới tới 2 lần vì cấu trúc khác nhau ở
vùng xương chậu cũng như do sự thay đổi của hormon khi mang thai hoặc
rặn đẻ khi sinh con.
Theo
thống kê, 80% són tiểu có thể chữa khỏi hoặc giảm bớt. Tuy nhiên người
bệnh cũng có một số hậu quả không vui như là cảm thấy ngượng ngùng
trong khi đang sinh hoạt, thường hay bị nhiễm trùng ngoài da vùng kín
cũng như là nguyên nhân thường bị đưa vào nhà dưỡng lão, vì không được
chăm sóc chu đáo tại gia.
Sự bài tiết nước tiểu
Nước
tiểu liên tục do thận sản xuất rồi được đưa xuống bàng quang qua hai
niệu quản dài khoảng 20-30 cm. Thành niệu quản có lớp cơ trơn có thể co
dãn để đẩy nước tiểu xuống dưới. Khi bọng đái đầy thì bàng quang bóp
lại để đầy nước tiểu ra ngoài qua hai cơ vòng ở niệu đạo là ống dẫn nước
tiều.
Dung
tích của bàng quang trung bình là gần nửa lít, đôi khi có thể tăng tối
đa là gần 1 lít. Sau mỗi lần tiểu, khoảng 50 cc nước tiểu sót lại trong
bàng quang. Nước tiểu tử thận tiếp tục chảy xuống. Khi nào được 150
cc thì bàng quang phát ra tín hiệu mót đái.
Sự
bài tiết nước tiểu tùy theo ta uống nhiều hoặc ít nước. Trung bình ta
đi tiểu khoảng 8 lần một ngày và loại ra khỏi cơ thể khoảng 1,5 lít nước
tiểu.
Bình
thường nước tiểu có màu vàng trong và không có mùi. Khi có màu vàng
sậm là do gan suy yếu vàng da; mầu đỏ có thể là có máu…
Một
chi tiết nhỏ về sự khác biệt trong việc tiểu tiện giữa nam và nữ là: ở
nam giới, niệu đạo nằm trong dương cụ và ló hẳn ra ngoài cơ thể cho nên
họ có thể tiểu đứng hoặc ngồi trên bàn cầu. Ở nữ giới, miệng niệu đạo
mở sát cửa mình, cho nên khi ngồi thì tiểu tiện dễ dàng hơn. Nữ giới có
thể đứng tiểu nhưng phải đưa hai chân ra xa để tránh nước tiểu dính vào
người.
Phân loại
Có nhiều trường hợp tiểu són:
1 - Tiểu són vì tăng áp lực trong hốc xương chậu ép vào bọng đái như
là khi ta ho mạnh, cười to liên tục (cười vãi đái), hắt hơi, nâng nhấc
vật nặng, cố sức trèo cao. Phụ nữ có thai hoặc trong khi sanh, áp lực
lên bọng đái tăng do đó hay bị són tiểu.
2 - Tiểu són do một thôi thúc mót đi tiểu dù là vừa mới tiểu xong.
Bình thường khi bàng quan đầy thì một tín hiệu cho hay là cần “tháo
cống” nhưng cho ta một thời gian ngắn để đi tới nhà vệ sinh. Bị thôi
thúc thì không thể nào trì hoãn được và chưa kịp tới toilet nước tiểu đã
rỉ ra rồi. Trường hợp này xảy ra khi bọng đái bị nhiễm trùng, bị kích
thích hoặc trong các bệnh suy yếu thần kinh như bệnh liệt rung
Parkinson, bệnh Alzheimer, tai biến não… Bàng quang ở trong tình trạng
quá kích thích, luôn luôn có thôi thúc muốn tiểu tiện.
3 - Tiểu són khi bọng đái bị quá tải.
Trong trường hợp này, mỗi lần tiểu, bàng quang không “trút hết bầu tâm
sự”, còn sót lại một chút vì ống dẫn tiểu bị tắc nghẽn, bàng quang lại
tiếp tục nhận nước tiểu từ thận, sẽ mau đầy. Bọng đái bị kích thích,
bóp lại khiến cho phải đi tiểu. Loại này thường thấy ở bệnh phì đại
tuyến tiền liệt, trong tiểu đường, suy thận, tổn thương rễ thần dây kinh
tủy, thương tích bọng đái…
Nguyên nhân
Nguyên nhân chính gây ra tiểu són chưa được xác định. Tuy nhiên tiểu són có thể xảy ra trong các hoàn cảnh như:
- Uống nhiều nước là bắt buộc phải đi đái
- Rượu, cà phê, nước có hơi sẽ kích thích bọng đái và ta phải giải tỏa;
- Một số dược phẩm chữa bệnh tim mạch, cao huyết áp kích thích bọng đái;
- Ở người tuổi cao, cơ bắp nâng đỡ bọng đái yếu, dung lượng bọng đái giảm khiến cho nước tiểu hơi đầy đã mót tiểu;
-
Nhiều vị tuổi cao bị tiểu són vì bệnh thể chất hoặc tâm thần khiến họ
không vào buồng tắm đúng lúc để tiểu. Nhiều vị bị viêm khớp chưa kịp mở
cúc quần đã tóe đái.
- Viêm nhiễm bọng đái, viêm sưng nhiếp tuyến;
- Nhiều người cứ nghe thấy tiếng nước chảy là mót đái.
Điều trị
Về điều trị, có nhiều cách:
1 - Thay đổi thói quen tiểu tiện
Huấn
luyện bọng đái để kiểm soát cảm giác “buồn tiểu” bằng cách trì hoãn
tiểu theo ý muốn của mình: khi mót đái thì nín khoảng dăm bẩy phút rồi
hãy tiểu; hoặc tiểu một chút rồi nín một lúc sau đó tiểu nốt.
Để
nín, khi thấy mót tiểu thì hãy hít thở sâu thư giãn trong vài phút rồi
hãy đái. Tập nín khoảng mươi phút rồi tăng thời gian lên cho tới khi
chỉ đi đái mỗi hai - ba giờ. Mục đích là để mình tự chủ, điều khiển
được bọng đái. Có vẻ phức tạp nhưng rất hữu hiệu. Đi tiểu vào thời gian
định trước thay vì mót là đi. Chẳng hạn chỉ vào toilet mỗi 2 hoặc 3
giờ.
2 - Huấn luyện cơ bắp ở xương chậu
Sàn
xương chậu có một lớp cơ trơn để nâng đỡ đáy bàng quan, dạ con. Khi cơ
giãn, ống dẫn tiểu mở, nước tiểu thoát ra. Ngược lại khi cơ co thắt
thì nước tiểu được giữ lại.
Huấn luyện để tự co giãn cơ theo ý muốn có mục đích là tăng cường sức mạnh của cơ các cơ này. Đó là phương pháp Kegel.
-
Tìm kiếm cơ: đó là cơ mà ta thường dùng khi muốn nín trung tiện. Nín
đúng nếu ta thấy cơ quan sinh dục nhúc nhích nâng cao hoặc đang tiểu mà
ta gò cơ bắp vùng sàn chậu không đái nữa thì là đúng.
- Bắt đầu tập bằng cách nín các cơ này khi nằm. Khi các cơ đã mạnh thì tập lúc ngồi và đứng.
-
Nín và giữ như vậy khoảng 3 giây rồi thư giãn 3 giây. Nhắc lại cho tới
khi được 10 lần. Tập nhiều lần trong ngày. Nhớ là trong khi tập thì
đừng co các cơ khác như là cơ ở bụng, hông hoặc chân và cũng đừng nín
thở.
Phương
pháp coi bộ rất mất công nhưng tập nín mãi thành ra quen và ta làm chủ
được sự tiểu tiện, muốn tiều lúc nào thì tiểu. Phương pháp này cũng được
áp dụng để tăng cường hứng thú cho sự làm tình. Khi tập, cơ vòng xung
quanh âm hộ co ôm vào dương cụ, tăng cảm giác khoái lạc.
3 - Gắn điện cực vào hậu môn hoặc âm hộ kích thích mấy sợi cơ bắp nâng đỡ bọng đái để chúng mạnh hơn, nhờ đó kiểm soát được tiểu tiện.
4 - Dược phẩm:
một vài loại dược phẩm để hỗ trợ sự nín đái như oxybutynin (Ditropan),
tolterodine (Detrol), darifenacin (Enablex), fesoterodine (Toviaz),
solifenacin (Vesicare) and trospium (Sanctura), Tofranil có thể được bác
sĩ dùng. Thuốc có mục đích chặn tín hiệu mót đái xuất phát từ hệ thần
kinh, không cho bàng quan co thắt đẩy nước tiểu ra ngoài.
5 - Các phương pháp điều trị khác
-
Phụ nữ có thể được đặt vòng gọi là Pessary để nâng bọng đái và tử cung
bị xệ, tránh đái són hoặc nhét cuộn bông băng trong cửa mình để thấm
nước tiểu, lâu lâu thay băng mới.
- Nam giới bị són đái sau khi giải phẫu nhiếp tuyến có thể được đặt cơ vòng ống tiểu nhân tạo để điều khiển tiểu tiện.
Duy trì vệ sinh bàng quang
1 - Uống nước đầy đủ để tránh bị khô nước.
Mỗi người có nhu cầu số lượng nước khác nhau, tùy theo sức nặng cơ thể,
hoạt động và thời tiết. Uống nước đủ khi nước tiểu trong không mầu hoặc
hơi vàng và không có mùi.
2- Giữ gìn vệ sinh.
Luôn luôn tiểu tiện trước và sau khi giao hợp để tránh nhiễm trùng
đường tiểu tiện phía dưới. Với phụ nữ, nên lau cửa mình từ trước ra sau,
khi đi cầu cũng như tiểu tiện.
3- Giảm sức nặng nếu quá kí.
4- Tiểu cho tới khi hết nước trong bàng quan. Nước tiểu sót lại khiến cho bàng quan giãn và yếu.
5- Ngưng thuốc lá vì thuốc lá gây ho mà ho lại tăng sức ép trong xương chậu khiến cho nước tiểu dễ bị tống ra ngoài.
6- Khi đại tiện, tránh rặn để cơ trơn sàn xương chậu khỏi bị yếu, bàng quan sa xuống không kiềm chế được nước tiểu.
BS Nguyễn Ý Đức
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét